Cultuur en omgangsvormen in Kenia

Ga je op reis naar Kenia dan is het handig om de omgangsvormen te begrijpen en te kennen. In elke cultuur komen gewoontes voor die belangrijk zijn. Zo zeggen Kenianen niet graag ‘nee’ aangezien dat niet beleefd wordt gevonden. Daarom is het dus beter om je vraag zo te stelen dat het antwoord vanzelf ‘ja’ zal zijn.

In Kenia is het gebruikelijk elkaar uitgebreid te groeten. Als je als man een plaatselijke winkel bezoekt zullen andere mannen je hartelijk de hand schudden en een paar algemene vragen stellen. Mannen schudden niet zo gemakkelijk de hand van vrouwen, en vrouwen schudden niet de hand van mannen, maar vrouwen schudden wel de handen van vrouwen. Als man schud je dus wel de handen van mannen en als vrouw wel van vrouwen, andersom is niet gebruikelijk. De high-five is onder jongemannen ook wel gebruikelijk om elkaar te groeten. Bij een formele handdruk of een algemeen respectvolle handdruk, leg je de linkerhand op je borstkas.

In Kenia spreekt men naast de eigen talen, zowel Swahili als Engels. Als mensen je begroeten is het netjes om in Swahili of in het Engels een paar woorden te wisselen. Je kunt in het Engels bijvoorbeeld zeggen ‘nice to meet you.’ Ook dingen als ‘how are you?’ of ‘how is your familie doing?’ is prima. Als iemand een lang gesprek met je voert zeg dan zo nu en dan ‘thank you’ of knik bemoedigend of zeg ‘yes’ of ‘interesting’ of ‘I see.’

In Kenia is het normaal om te sissen naar een ober. Je mag dus gerust een sissend geluid maken als de ober voorbij loopt. Hij begrijpt dan dat je af wilt rekenen of nog iets bestellen wilt. Het sissen naar een ober wordt in kleine dorpjes of landelijke omgeving vaker toegepast dan in grote steden. In elk geval is het geaccepteerd en hoef je niet bang te zijn dat een ober dit onplezierig vindt.

Misschien wil je een bezoek brengen aan een moskee. Het is gebruikelijk dat je dan netjes gekleed gaat. Geen blote benen of blote buik. Ook op het strand is het netjes als je je lichaam enigszins bedekt te houden als je aan de wandel gaat. Hoewel men ook in Kenia steeds moderner wordt, is het toch wel gebruikelijk om een omslagdoek te dragen. Zowel Kikoi als Kanga omslagdoeken worden op het strand gedragen over het badpak of de zwembroek. Ook mannen bedekken hun benen met deze omslagdoek.

Hoewel mannen onderling in Kenia gemakkelijk zijn met handen geven of hand in hand lopen om je ergens heen te brengen, is alleen de rechterhand daarvoor geschikt. De linkerhand wordt beschouwd als een hand waarmee men onhygiënische handelingen verricht. Daarom is het netjes de rechterhand te gebruiken als je een hand geeft. Eet met de rechterhand.

Naar iemand wijzen wordt als onbeleefd of beledigend beschouwd. Naar iemand wenken dat hij naar je toe ‘moet’ komen, doe je met de handpalm naar beneden. Veel Kenianen weten inmiddels wel dat westerlingen deze regels zelf niet kennen en daarom word je er minder streng op afgerekend, maar toch is het belangrijk om rekening te houden met dergelijke gewoontes.

Gemoedelijkheid komt veel voor in Kenia. In openbare vervoersmiddelen kan het je zelfs gebeuren dat mannen vrij gemakkelijk tegen andere mannen aanleunen of tegen hen aan gaan zitten als dat de rit comfortabeler maakt. Vrouwen en mannen raken elkaar juist niet aan, dus voor een vrouw is dit anders. Gepaste afstand houden is de gewoonte. Maak ook geen starend oogcontact met anderen. Dit geldt voor mannen als vrouwen. Je kijkt van elkaar weg of maar kort in de ogen. Staren of in iemands ogen kijken wordt als onbeleefd of uitdagend ervaren. Jonge mensen zullen uit respect ook niet graag in de ogen van ouderen kijken. Het wegkijken is geen onbeleefdheid, maar juist uit respect.

Als je een foto van jou met je familie hebt, vinden Kenianen dit een leuk cadeau. Schrijf op de achterkant wat vriendelijke woorden en bijvoorbeeld je naam en woonplaats. Ook mooie ansichtkaarten uit Nederland worden op prijs gesteld. Bijvoorbeeld met typisch Nederlandse beelden zoals ouderwetse Hollandse molens, klompen, schaatsende mensen in een besneeuwd landschap, een foto van tulpen of afbeeldingen met Delfts-blauwe voorwerpen kunnen in de smaak vallen.

Ondanks dat Kenia een religieus land is, gaat men er vrij modern met seksualiteit om. Vanaf het zestiende jaar is het toegestaan om als jongen en meisje een relatie te beginnen. Ook onder moslims doet men hier niet al te moeilijk over. Helaas is er een groot aantal mensen besmet met het Hiv-virus, waardoor seksueel contact met bijvoorbeeld prostituees, risicovol is. Behoorlijk wat jonge vrouwen werken in de prostitutie. Ze benaderen mannen van allerlei leeftijd, op flirterige wijze, bijvoorbeeld in een club, een bar of op straat. Omdat zoveel Kenianen Hiv-positief zijn, is het af te raden om intiem te zijn.

Ook komt er in Kenia kinderprostitutie voor. Hier wordt door de overheid nog onvoldoende tegen opgetreden en uiteraard zijn kinderen hiervan het slachtoffer. Uiteraard is gebruikmaken van kinderprostitutie strafbaar.

Ook homoseksualiteit is in Kenia verboden. Zowel mannen en vrouwen worden hier streng op afgerekend maar vrouwen zelfs nog wat strenger dan mannen. Het is ongebruikelijk om positief tegenover homoseksualiteit te staan in Kenia. Kenianen geloven zelfs graag dat het in hun land niet voorkomt en dat homoseksualiteit alleen van buitenaf komt. Uiteraard klopt dit niet, en men begint het aan de kust steeds vaker toe te staan. In de omgeving van het Victoriameer is het redelijk geaccepteerd en men toont steeds vaker openlijk zijn homoseksuele geaardheid in plaatsen als Malindi en Lamu. Natuurlijk zijn er ook LGBTI-Kenianen die langzaam maar zeker voor hun eigen rechten knokken. Msenge betekent homoseksueel in het Swahili.

In grote steden zul je vaak daklozen en bedelende mensen tegenkomen. Bedelen is niet toegestaan dus de politie is continu op jacht naar deze mensen. Veel van deze mensen zijn werkelijk straatarm en leven van bedelarij. Een deel is gehandicapt en de zorg is slecht in Kenia. Als mensen geen familie hebben om op terug te vallen, raakt men gemakkelijk aan de bedelstaf. Het is normaal om de armen iets te geven. Een klein beetje geld zal met dankbaarheid ontvangen worden. Hou in gedachten dat er deze arme landen geen sociale zorg is waar bedelaars op terug kunnen vallen. De allerarmsten hebben dus eigenlijk geen keus dan bedelen, prostitutie, een kunstje vertonen, iets kleins verkopen of bedelen. Wees mild en oordeel niet te snel. Bezoek je bijvoorbeeld Mombasa of Nairobi, wees dan voorbereid op het tegenkomen van bedelaars en zorg dat je wat kleingeld in je jaszak hebt zitten. Ook kun je zwervende moeders met kinderen tegenkomen. De kinderen hebben eten nodig dus is het gebruikelijk om de armen iets te geven.